Ne oluyor?

• II. Dünya Savaşı’nın bıraktığı korkunç izlere rağmen, insanların mahremiyetinin bugün tekrardan tartışma haline gelmesi bir utanç vesikasıdır. Milyar dolarlık şirketler ve devletler, toplumsal kontrolü ve gözetimi sağlamak için insanların verilerini toplamanın yollarını arıyor olsalar da, ister kar ister güç için olsun, insanlık onurunun yok olması kabul edilemez.
• Günümüzün bilişim teknolojileri, bu veri toplama sürecini akıl almaz şekilde hızlandırmış ve etkili kılmıştır. Bu durum temelde, bir avuç şirketin elindeki teknolojinin tüm dünyanın yaşam kaynağı haline gelmesinden kaynaklanıyor. Hem özgür olmayan yazılımlar, hem de üretilen donanımlara hakimiyet üzerinden kurulan tahakküm, mahremiyetle birlikte insanlığın kültürünü de aşındırıyor.
• Devletler de aynı trenin yolcusu olup, toplumsal kontrollerini pekiştirmek için şirketlerin taktikleriyle, hakim oldukları altyapı ve imkanları bu yolda kullanıyor. Yeri geldiğinde şirketlerden satın aldıkları verilerle, yeri geldiğinde de doğrudan vatandaşlarının bağlantılarını denetleyerek bu korkunç yolda ilerliyor. Ancak maalesef ki ne GDPR veya KVKK gibi mahremiyet hukuku şirketleri caydırmakta etkili olabiliyor ne de devletler tüm anayasal korumaların üzerine basarak 5651 gibi gözetim mekanizmalarını kurmaktan çekiniyor.

Ne yapıyoruz?

• Mahremiyet bir insan hakkıdır.
• Özgür yazılımın bireysel ve toplumsal kullanımı, bireylerin dijital mahremiyetinin köşe taşlarından biridir. Kamunun kullandığı yazılımların özgür olması, toplumsal dijital sistemlerin kamuca şeffafça yönetilmesi içinde bulunduğumuz karanlığa karşı durmaktır.
• Özgür Yazılım Derneği, bu gidişatın dayanağı olan gözetim araçları, DRM, özgür olmayan yazılım ve donanımlar, şifrelemeye karşı açılan yeni savaş gibi teknik zorbalıklara karşı mücadele ettiği gibi tüm toplumun olağan şüpheli olduğu gözetim toplumunun kültürel tüm dayanaklarına da karşı durur.

Ne oluyor?

• Günümüzde internete erişmek istediğimizde devletlerin ve şirketlerin yıllar içerisinde sağlamış oldukları merkezi alt yapıları kullanmaya devam ediyoruz. Bu düzen tekellerin alt yapı üzerinde istedikleri denetimi ve gözetimi uygulayabilecekleri anlamına gelmektedir.
• Ağ tarafsızlığının ihlal edildiği bir durumda, örneğin bant genişliğinin ayrımcı şekilde paylaştırılması, dolaylı bir sansür gerçekleşebilir. Bu da iletişim hakkının gaspıdır.
• Altyapının tarafsız olmasının yanısıra, kullanılan servislerin tek merkezli olması da mahremiyet ve iletişim hakkı için bir tehdittir. Zira, tekeller içeriğe dair tam kontrole sahiptir. Veriyi manipüle edebilir, tarafsızlığını zedeleyebilir ve toplumu istediği gibi yönlendirebilir. Aynı şekilde merkezi sistemlerde sansür uygulamak da oldukça kolaydır. Dolayısıyla hem alıcı vem verici konumlarında iletişim hakkımız ihlal edilebilir.

Ne yapıyoruz?

• Ağ tarafsızlığı, internet servis sağlayıcılarının tüm kullanıcıları eşit şekilde davranması, internetin demokratik yapısının korunması, ayrımcı uygulamaların engellenmesi için verilen mücadeledir.
• Merkezi yapıların tasarım itibariyla sahip oldukları bu zaafiyeti aşmak için elimizde gayrı-merkezi sistemler var. Özgür Yazılım Derneği olarak elimizden geldiğince bu sistemleri kullanmaya ve yaygınlaştırmaya çalışmaktayız.
• Bunlarla beraber, bilgi özgürlüğü ve bilgi kaynaklarının erişilebilir olması da çok önemlidir. Bir yandan bilginin özgür olmak istemesini anlatırken, bir yandan da Vikipedi, Sci-Hub, Project Gutenberg gibi bilgi kaynaklarına elimizden geldiğince katkı verip bu kaynakları yaygınlaştırmaya çalışıyoruz.

Ne oluyor?

İfade özgürlüğü, insan haklarının temelini oluşturan özgürlüklerden biri. Ancak mevcut hükümet, hem fiziksel hem dijital yaşantımızda bu özgürlüğü elimizden almaya çalışıyor.

• Devletin altyapı üzerindeki hakimiyeti, 5651 sayılı kanunu ve yeni sansür yasası tasarısı birleştiğinde insanların özgürce fikirlerini söyleyebildikleri, tartışabildikleri, örgütlenebildikleri bir alan kalmıyor ve toplumsal muhalefet bu şekilde baskılanıyor. Bu sansür düzeni de iletişime ve örgütlenmeye en çok ihtiyacı olan azınlıkları hayati şekilde etkiliyor. Var olan eşitsizlikleri derinleştiriyor.
• Aynı şekilde hükümet ve işbirlikçileri, yeni yasa girişimleri ve teknik düzenlemelerle halkın haber alma hakkını engelleyerek, basın özgürlüğünü hiçe sayarak doğru bilgiye hükmetmeye çalışıyor.

Ne yapıyoruz?

• Sansürü önlemenin ilk adımı kullanıcı mahremiyetini güvence altına almaktır. Bu da ancak özgür yazılımlarla ve dağıtık sistemlerle sağlanabilir.
• Özgür yazılımların ifade özgürlüğünü tesis etmedeki önemini vurgularken, İnternet’in bize sağladığı en önemli kazanımları sansür ve baskı yoluyla elimizden almaya çalışmalarına karşı kampanyalar açıp mücadele ediyoruz.
• Özellikle dijital alanlarda ifade özgürlüğü üzerine çalışmalar yürüten kurumların çıktılarını takip ediyor ve gerekli katkıları sunmaya gayret ediyoruz. Örneğin EFF'nin Türkiye'de ifade özgürlüğü üzerine yayınladığı çalışmayı çevirmiş ve yayınlamıştık.

Ne oluyor?

• Mülk yazılımların lisans sözleşmelerinde ayrımcı ifadeler görebildiğimiz gibi bu yazılımların lisans ücretlerini karşılamanın sınıfsal ayrıcalıklara dayandığını biliyoruz.
• Sadece yazılımlar değil, üretilen bilgi ve enformasyon da bugün özellikle akademide çeşitli tekellerin elinde tutsak edilmeye çalışılıyor. Bu durum da bilgiye erişimde ciddi bir eşitsizlik doğuruyor.
• Teknolojik ve bilimsel gelişmeler de patentler ve sözleşmelerle insanlığın değil bir grup insanın eline bırakılıyor.

bunun bir de topluluk tarafı var

• Dijital alanlarda bilgi ve emek paylaşılan pek çok topluluk, özellikle de dezavantajlı gruplara mensup insanları dahil etmek ve tüm paydaşlarının haklarını gözetmek konusunda yetersiz kalıyor.
• Bu sebeple, çoğunluğa ait olmayan insanlar ilgi alanlarında var olan topluluklarda kendine yer bulamıyor.

Ne yapıyoruz?

• Özgür yazılım hareketi her tür bilginin özgürlüğünü savunur. Üretilen her bilgi insanlığın geçmiş ortak bilgi mirasının üstüne inşa edilir ve tümü insanlığa aittir.
• Bunun karşısında durmak adına ÖYD, Science Hub, Vikipedi gibi özgür bilgi kaynaklarını ve Creative Commons lisansları gibi bilginin özgürlüğünü garantileyen lisansları savunur. Özgür ve erişilebilir bilgi, bilgiye erişimde eşitliğin sağlanmasının önkoşuludur.

bunun bir de topluluk tarafı var

• Kullanıcı eşitliğinin yanı sıra dijital alanlarda faaliyet gösteren topluluklar içinde eşitliğin sağlanması da özgür yazılım topluluklarının avantajlı olduğu bir konudur. Halihazırda özgürlük kavramını benimsemiş kişilerle aynı alanlarda bulunmak, haklarınızın gözetileceği bir ortamda olmanızı, en azından kişilerin bunu anlayacak politik altyapıya sahip olmasını yanında getirir.
• ÖYD kendi alanlarında eşitliği sağlamak için raconu kullanır.

Ne oluyor?

• Her insan faaliyeti gibi yazılım üretimi ve kullanımı da Dünya’ya zarar veriyor.
• Mülk yazılımların yaşam süresi geliştiricinin inisiyatifine kalmıştır, dolayısıyla ile her mülk yazılım bir gün çöp olmaya mahkumdur.

bunun bir de donanım ve eser tarafı var

• Donanım ve yazılım üreticileri bu düzenden faydalanmak için kapitalizmin eski denemelerini günümüzde tekrar diriltiyor: Digital "Restrictions" Management (DRM) ile satın aldığımız eserlere erişimimizi kısıtlarken, türlü hilelerle ve kapalı kutu sistemlerle sahip olduğumuz cihazları değiştirmek ve tamir etmekten bizi alıkoymaya çalışıyorlar.
• Yazılım ve donanım özgürlüğünün olmadığı bu dünyada sonuç; ardı arkası olmayan bir elektronik çöplüğü, kirli madenlerde çalışan çocuk işçiler ve akıl almayacak servetler biriktiren bir avuç şirket.

Ne yapıyoruz?

• Özgür yazılım, kaynak kodunu araştırma ve geliştirme özgürlüğünü sağladığı için; yazılımın mümkün olan en uzun süre kullanılmasını ve aynı kodların tekrar kullanılarak başka yazılımların üretilmesine imkan vermesini garanti altına alır.
• Bu sayede, bugün kullanıcı aleyhine gelişen ve doğal kaynakları sonsuzmuş gibi tüketen dijital teknolojilerin daha uzun süreli kullanılmasını, cihazların daha ömürlü olmasını ve dolayısıyla daha az ziyanın yaşanmasını sağlar.
• Bu sebeple Özgür Yazılım Hareketi aynı zamanda ekoloji mücadelesinin bir parçasıdır. Yazılım ve donanım özgürlüğü insanca bir yaşam için ekolojiye saygılı, uzun ömürlü, insana değer veren bir teknoloji dünyasının varlığının mücadelesidir.